Uyu mugani bawuca iyo hagize umuntu wangirira ikintu ku bushake nk‘aho atakizi, akakireba kikangirika, nibwo bagira bati:“Arigiza Nkana!“ Wakomotse kuri Nkana ya Rumanzi mu Cyingogo ( Gisenyi) ahagana mu wa 1600.

Jimmy Mpano

ARIGIZA NKANA

Uyu mugani bawuca iyo babonye umuntu witurwa ineza yagiranye imico ye myiza, ni bwo bavuga ngo:“Akebo kajya iwa Mugarura“. Wakomotse kuri Mugarura, ku ngoma itazwi neza ikirari.

AKEBO KAJYA IWA MUGARURA

Uyu mugani Abanyarwanda bawuca iyo biyemeje cyangwa bagiye umugambi urimo ingorane; ni bwo bagira bati:“Agakurikiwe n‘abagabo ntikabasiga“. Wakomotse kuri Nyirarunyonga, igishegabo cy‘umusingakazi, cyari gituye ku Rugarika rwa Kigese na Mibirizi mu Rukoma( Gitarama) nko mu byo ku ngoma ya Yuhi IV Gahindiro; ahasaga umwaka wa 1700.

AGAKURIKIWE N‘ABAGABO NTIKABASIGA

Uyu mugani bawuca iyo babonye umuntu ufashe undi akamuniga akamunegekaza;ni bwo bagira bati “Bamutereye k‘uwa Kajwiga“ . Wakomotse kuri Kajwiga k‘i Munyaga mu Buganza( Kibungo); byabayeho ahasaga umwaka wa 1700.